Paragraaf 1. – Definities
In deze beleidsregels wordt verstaan onder:
Schenkingsarrangement: Een arrangement tussen Invest International Public Programmes BV (hierna: Invest)
namens de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (de Minister)
en de ontvangende overheid in het buitenland waarin de concrete voorwaarden voor en
de afspraken over de op grond van deze beleidsregels verstrekte schenking zijn vastgesteld.
Onderdeel van het schenkingsarrangement is een in de loop van het project nader uit
te werken implementatieplan, waarin onder meer het project nader staat beschreven
en waarin haalbaarheidsstudies (inclusief Environmental and Social Impact Assessment,
ESIA), project- en financieringsplan zijn opgenomen voor de implementatie van het
project.
Ontvangende overheid: Het deel van de centrale overheid welke in het schenkingsarrangement is aangewezen
als begunstigde van de schenking; de ontvangende overheid is in bestuurlijke en/of
financiële zin hoofdverantwoordelijk voor het betreffende project.
Bevoegd gezag: Het bestuursorgaan, het overheidsbedrijf of de exploitatiemaatschappij, die door
de centrale overheid is aangewezen als te zijn bevoegd om over de betreffende publieke
infrastructuur te beschikken. Het bevoegd gezag kan in verschillende fasen van het
project door verschillende partijen worden gevormd en kan ook de centrale overheid
zijn.
Project: Een project betreft de realisatie van publieke infrastructuur en omvat zowel de implementatie
als de operation and maintainance daarvan, die met behulp van een DRIVE-bijdrage tot stand komt in een land van de DRIVE
landenlijst (zie bijlage 1).
Paragraaf 2. – Beleidscontext & Doelstelling
-
1. DRIVE 2023 (DRIVE) is een programma dat voor en namens de Minister wordt uitgevoerd
door Invest en dat ten doel heeft activiteiten te ondersteunen die passen binnen het
beleid voor privatesectorontwikkeling van de Minister. Doel van privatesectorontwikkeling
is het bevorderen van duurzame en inclusieve groei in lage- en middeninkomenslanden
door een verbetering van het ondernemingsklimaat. Toegankelijke en goed functionerende
infrastructuur is een essentiële voorwaarde voor het ontwikkelen van een private sector,
die effectief ondernemerschap en buitenlandse handel en investeringen mogelijk maakt
en die mensen in lage- en middeninkomenslanden in staat stelt te voorzien in hun eigen
levensonderhoud door groei van werkgelegenheid en productiviteit. Hiermee beoogt DRIVE
bij te dragen aan het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s), in het
bijzonder SDG 8 (gericht op waardig werk, leefbaar loon en economische groei). Subsidiair
draagt DRIVE bij aan het behalen van SDG 13 (klimaatactie).
-
2. Via DRIVE beoogt de Minister hieraan bij te dragen door ontvangende overheden een
aantrekkelijke en flexibele bron van financiering te bieden middels een schenkingsarrangement
voor ontwikkelingsrelevante publieke infrastructuurprojecten die niet op een commerciële
basis gefinancierd en geëxploiteerd kunnen worden. Voor de ontvangende overheid betekent
dit een verlaging van de kosten van transacties die binnen de doelstellingen van DRIVE
passen. Met DRIVE wordt met behulp van Nederlandse deskundigheid bijgedragen aan infrastructuurontwikkeling
in de landen zoals opgenomen in bijlage 1. Daarbij staat het werken in partnerschap
voorop. De Minister dekt vanuit DRIVE een deel van de ontwikkel-, bouw- en beheerskosten
van de infrastructuur.
-
3. Met DRIVE wordt bijgedragen aan een programmatische aanpak in samenhang met ander
(Nederlands) instrumentarium. Deze programmatische aanpak houdt in dat per land wordt
bezien wat nodig is om dat land economisch een stap verder te brengen en hoe Nederland
daaraan kan bijdragen. Voor deze landen worden door het Nederlandse Ministerie van
Buitenlandse Zaken in nauwe samenwerking met de ambassades en de uitvoerder Invest
duurzame economische groeiplannen opgesteld. Dit is een vraaggestuurde aanpak: de
behoefte van het ontvangende land staat centraal. DRIVE sluit waar mogelijk aan op
deze programmatische aanpak. De keuze van projecten volgt waar mogelijk de economische
groeiplannen per land en bouwt zo mogelijk ook voort op door Develop2Build ontwikkelde
projecten. Ook is de aan te leggen infrastructuur ondersteunend aan of bouwt voort
op de Nederlandse agenda voor hulp, handel en investeringen, bijvoorbeeld door aan
te sluiten bij reeds ontplooide initiatieven in het kader van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid.
-
4. Bij de inzet van middelen via DRIVE wordt er tevens op gelet dat de lasten voor ontwikkeling
en beheer van publieke infrastructuur niet leiden tot onhoudbare overheidsschulden.
Met dit doel verkent Invest de mogelijke rol van private partijen (waaronder infra-operators)
om aan de bekostiging van infrastructuur bij te dragen (Publiek Private Partnerschappen,
PPPs).
-
5. Invest zet actief in op het in lijn brengen van de projectenportefeuille met de doelen
van het Klimaatakkoord van Parijs. Waar opportuun wordt binnen projecten ingezet op
klimaatadaptatie en/of -mitigatie en/of building-with-nature principes. Voor ieder nieuw project wordt bezien of er een groen(er) alternatief voorhanden
is. Hierover wordt het gesprek aangegaan met de ontvangende overheid. Waar nodig kunnen
100% van de meerkosten van een groene oplossing door DRIVE worden gefinancierd.
-
6. Naast de schenkingen die zullen worden gedaan in het kader van DRIVE is er de mogelijkheid
om aanpalend technische assistentie in te zetten ten behoeve van het vergroten van
de impact van projecten, het vergroten van de kwaliteit van projecten of risicomitigatie
of projectvoorbereiding. Het is aan Invest om in licht van de doelstellingen van DRIVE
en de eisen die onder meer aan uitvoering en toezicht worden gesteld te beoordelen
of en wanneer technische assistentie ten behoeve van de ontvangende overheid kan worden
ingezet. Zulke technische assistentie gaat ten laste van het DRIVE budget. Dit kan
zowel binnen als buiten een schenkingsarrangement plaatsvinden, al naar gelang dit
naar oordeel van Invest het beste past in het doel van het project.
-
7. Het zorgen voor naast de gevraagde schenking benodigde rest-financiering voor een
project is een taak van de ontvangende overheid. In verband met deze rest-financiering
kan Invest in samenspraak met de ontvangende overheid ondersteuning bieden om andere
faciliteiten te mobiliseren, waaronder garantiefaciliteiten. Daaronder vallen NL of
andersoortige (bijv. EU) faciliteiten voor de mobilisatie, c.q. zekerstelling van
rest-financiering of de co-financiering van het project (d.w.z. de aanvullende middelen
die naast een schenking nodig zijn om de gehele projectfinanciering te regelen).
-
8. Het budget voor DRIVE wordt door de Minister vastgesteld. Schenkingsarrangementen
kunnen worden afgesloten totdat het verplichtingenbudget is uitgeput.
Paragraaf 3. – Voortraject
Er zijn diverse trajecten waarlangs een projectvoorstel bij Invest terecht kan komen.
Wel is in alle gevallen nodig de bevestiging namens de beoogde ontvangende overheid
dat er interesse is in het project. Voor het vervolgtraject is een nadere uitwerking
namens de beoogde ontvangende overheid nodig, inclusief een concreet financieringsverzoek.
Ook deze uitwerking is vormvrij maar dient in te gaan op onderdelen van een kansrijk
projectvoorstel. In dit voortraject voor een schenkingsarrangement wordt een projectvoorstel
geleid via daartoe opgezette commissie(s) binnen Invest.
Paragraaf 4. – Uitvoering
De Minister draagt de uitvoering van deze beleidsregels op aan Invest en heeft Invest
daartoe een passend mandaat en volmacht verstrekt. Invest werkt bij de toepassing
van deze beleidsregels onder verantwoordelijkheid van de Minister. Invest is een 100%
dochter van Invest International. Invest International is een privaatrechtelijke organisatie
waarvan het Ministerie van Financiën 51% van de aandelen bezit.
Uitvoering van DRIVE door Invest betreft de taak neergelegd in art. 4, lid 1, sub d, van de Machtigingswet Invest International: “het krachtens een daartoe door Onze Minister verleende volmacht verrichten van
rechtshandelingen en daarmee samenhangende werkzaamheden met het oog op het ten laste
van de begroting van Onze Minister verstrekken van financiële middelen aan overheidsorganen
in ontwikkelingslanden en aan organisaties, anders dan als betaling voor aan Onze
Minister geleverde goederen of diensten.” Op grond van deze wet dient Invest bij het uitvoeren van DRIVE te bewaken dat regels m.b.t. staatssteun
nageleefd worden en dat de diensten van Invest als publieke financiële instelling
additioneel zijn aan de markt.
Eventuele door Invest op te stellen nadere uitvoeringskaders passen binnen deze beleidsregels
en worden afgestemd met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, inclusief de wijze
waarop Invest bekendheid zal geven aan dergelijke uitvoeringskaders.
Paragraaf 5. – Vereisten waaraan een project moet voldoen
Projecten als bedoeld in deze beleidsregels dienen bij te dragen aan de realisatie
van publieke infrastructuur die uiteindelijk voldoen aan de volgende vereisten:
5.1. Landenlijst, schenkingspercentage, additionaliteit
Het project wordt aangelegd in een van de landen op de lijst opgenomen in de bij deze
beleidsregels behorende bijlage 1. Bij wijze van uitzondering en om gegronde redenen
(bijv. kans om een innovatieve groene oplossing voor infrastructuur toe te passen)
kan afgeweken worden van deze lijst. Hierbij geldt dat ten minste 80% van de committeringen
gedurende de looptijd van deze beleidsregels worden gedaan ten behoeve van de aanleg
van projecten in de landenlijst (bijlage 1). Langs die weg zal maximaal 20% van de
committeringen gedurende de looptijd van deze beleidsregels kunnen worden ingezet
ten behoeve van de aanleg van projecten in landen buiten de landenlijst, mits het
gaat om ODA-landen conform de OESO DAC.
De financieringsmogelijkheden vanuit DRIVE zijn bedoeld voor middelgrote infrastructuurprojecten.
De maximale schenking per project bedraagt EUR 75 mln. waarbij de maximale gemiddelde
schenking gedurende de looptijd van deze beleidsregels EUR 50 mln. bedraagt.
DRIVE verleent een schenking tot maximaal 50% van het projectbudget, zijnde de totale
kosten voor de uitvoering van het project (exclusief financieringskosten). Deze beperking
geldt niet voor de situatie van DRIVE bekostiging van de meerkosten van een groene
infra-oplossing (zie par 2.5) en de bekostiging van een viability gap (zie par 5.5).
Bovenop de genoemde 50% kan DRIVE ook de financieringskosten voor rekening nemen.
Financieringskosten omvatten eenmalige kosten (dus niet reguliere kosten zoals rentebetalingen)
die gemaakt worden om zowel de kredietverschaffer als de kredietnemer beter in staat
te stellen te komen tot een leningsovereenkomst. Een kredietverschaffer vraagt vaak
om verzekering voor fabricage-, commerciële en of politieke risico’s. Een kredietnemer
kan bijv. vragen om dekking van valutarisico’s.
Bij het vaststellen van het schenkingspercentage wordt niet in strijd gehandeld met
OESO-regels m.b.t. concessionele financiering.
De te verstrekken middelen via het schenkingsarrangement zijn additioneel aan de markt
en concurreren niet met bestaande commerciële financiers (geen ‘crowding-out’ effecten).
5.2. Ontwikkelingsrelevantie
Het projectvoorstel wordt getoetst op ontwikkelingsrelevantie, waarbij de projectinformatie
en de lokale context worden betrokken.
Projectvoorstellen worden wat betreft ontwikkelingsrelevantie beoordeeld op basis
van onderstaande doelstellingen. Daarbij geldt dat de score op elk van de doelstellingen
tenminste voldoende moet zijn.
-
• Het project levert een positieve bijdrage aan privatesectorontwikkeling, dat wil zeggen
dat de publieke infrastructuur via het verbeteren van het ondernemingsklimaat bijdraagt
aan inclusieve groei door lokaal ondernemerschap en toegenomen werkgelegenheid en
productiviteit waardoor mensen kunnen voorzien in hun eigen levensbehoefte.
-
• Het project past binnen de beleidsdoelstellingen van het land of de regio in kwestie
en voorziet in dat opzicht in de behoefte van de beoogde eindgebruikers zodat er sprake
is van eigenaarschap en draagvlak (zie ook 5.3.c).
-
• De impact van de aanleg van het project weegt in kwalitatief en kwantitatief opzicht
op tegen de kosten die hiervoor worden gemaakt. Daarbij staat value for money centraal.
-
• Het project is duurzaam in de breedste zin van het woord, dat wil zeggen dat het project
technisch, institutioneel, financieel, juridisch, sociaal en ecologisch duurzaam is
en bestand tegen de effecten van klimaatverandering. Daarbij is ook oog voor lokale
content en duurzame overdracht van kennis en vaardigheden, waarbij er sprake moet zijn van
voldoende commitment en capaciteit bij betrokken partijen, dan wel een plan van aanpak om dit op niveau
te brengen.
5.3. Programmatische samenhang
Er is in het project sprake van een programmatische aanpak door:
-
a. focus: de aan te leggen infrastructuur draagt niet alleen bij aan de ontwikkeling
van de private sector, maar is ook ondersteunend aan andere sectoren, bij voorkeur
voedselzekerheid, water, seksuele en reproductieve gezondheidszorg en rechten of aan
de Nederlandse doelstelling ter bevordering van klimaatrelevante investeringen;
-
b. synergie: de aan te leggen infrastructuur is ondersteunend aan en/of bouwt voort op
de Nederlandse agenda voor hulp, handel en investeringen, bijvoorbeeld door aan te
sluiten bij reeds ontplooide initiatieven in het kader van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid.
-
c. samenhang: het project sluit aan op beleid van de ontvangende overheid zoals bijvoorbeeld
neergelegd in nationale beleidsplannen.
5.4. Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO)
Het Project wordt uitgevoerd met in achtneming van de IFC Environmental and Social
Performance Standards en de OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen.
Het bevorderen van de naleving van de OESO IMVO-richtlijnen is een vereiste van DRIVE.
Daarom is van belang dat bij de inzet van DRIVE-middelen binnen het project en door
de betrokken en uitvoerende partijen, met name contractanten, deze OESO richtlijnen
worden opgevolgd. Deze richtlijnen gaan in op arbeid(somstandigheden), belastingen,
consumentenbelangen, corruptiebestrijding, informatieverstrekking, mededinging, mensenrechten,
milieu, uitgangspunten & ketenbeheer, wetenschap & technologie. Het schenkingsarrangement
zal derhalve een afspraak bevatten waarin de ontvangende overheid akkoord gaat met
de naleving van deze richtlijnen voor ontwikkeling en uitvoering van het project.
Op grond daarvan zullen de richtlijnen onderdeel moeten zijn van aanbestedingen voor
het project.
In het kader van DRIVE zullen geen activiteiten worden gefinancierd die op de Invest
International uitsluitingslijst worden genoemd; zie hiervoor www.investinternational.nl.
Voor evt. aanpassing van deze lijst stemt Invest dit af met de Minister.
5.5. Aanbesteding en gunning
Inkoop van goederen, werken en diensten in het kader van het project waarop de DRIVE-aanvraag
betrekking heeft zal op een transparante en competitieve wijze plaatsvinden, in overeenstemming
met de wetgeving van de ontvangende overheid en de OESO Good Procurement Practices for Official Development Assistance. Tevens moeten de aanbestedingsprocedures voorzien in beoordeling op kwaliteits-
en duurzaamheidsaspecten. De ontvangende overheid bepaalt samen met Invest per project
de meest geschikte wijze van aanbesteding en gunning om optimale impact en een efficiënte
totstandkoming van de beoogde publieke infrastructuur tot stand te brengen.
Als een contract wordt aanbesteed, wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van internationale
aanbestedingsprocedures. Als dat van toegevoegde waarde is voor de ontwikkelingsimpact
van een project kan daarvan worden afgeweken. Gunning vindt waar mogelijk plaats op
basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding, waarbij aspecten als value for money en life cycle cost een rol kunnen krijgen. Daarbij wordt waar mogelijk aanbesteed op basis van concept design in plaats van detailed design, en worden contractvormen als design and build, design, build and maintenance of design, build, finance and maintenance overwogen.
In de contracten worden eisen gesteld aan ecologische en sociale duurzaamheid, impact
op duurzame economische ontwikkeling en IMVO; zie ook par. 5.4.
Invest toetst de wijze waarop beoordeling van offertes op value-for-money wordt gewaarborgd.
De totstandkoming van PPP’s wordt gestimuleerd als dat van toegevoegde waarde is.
Bij schenkingen in het kader van DRIVE kan bij PPP-projecten o.a. een bijdrage worden
geleverd om de totale opbrengsten en kosten van het project met elkaar in evenwicht
te brengen en daarmee het project mogelijk te maken (zgn Viability Gap Funding). In
samenhang met de wetgeving m.b.t. PPP’s in het ontvangende land behoort in het kader
van DRIVE volledige financiering van de viability gap tot de mogelijkheden.
In het kader van Know-Your-Customer beleid zal in schenkingsarrangementen een afspraak worden gemaakt op basis waarvan
Invest opdrachtnemers tegen het licht zal houden.
Paragraaf 6. – Uitvoering van het project
6.1. Implementatieplan
Een schenkingsarrangement zal ook afspraken bevatten over de uitwerking van een implementatieplan.
Nadat het schenkingsarrangement is getekend wordt het implementatieplan verder uitgewerkt
door de partijen bij het schenkingsarrangement en kan het project van start gaan.
Het implementatieplan reguleert o.a. de inkoop (zie 6.2) en zal bepalen hoe het toezicht
op de implementatie wordt geregeld. In veel gevallen zal het toezicht op naleving
van het uitvoeringscontract (c.q. het contract tussen de ontvangende overheid en de
aannemer die het project ten uitvoering brengt) worden uitgeoefend door een (onafhankelijke)
engineer of employers representative, die zal rapporteren aan het bevoegd gezag en aan Invest (en de andere financiers).
6.2. Inkoop van goederen en diensten i.h.k.v. ketenverantwoordelijkheid
In het kader van ketenverantwoordelijkheid dient de inkoop van goederen, werken en
diensten door de ontvangende overheid en de geselecteerde aannemer die het project
uitvoert tijdens de realisatiefase van het project te voldoen aan de wetgeving van
het betreffende land en de OESO Good Procurement Practices for Official Development Assistance. Bij de selectie van een leverancier zal ook aandacht zijn voor kwaliteits- en duurzaamheidsaspecten
van de te leveren goederen en diensten.
Tijdens het inkoopproces zullen de afzonderlijke stappen aan Invest worden voorgelegd
om een verklaring van geen bezwaar voor de gunning af te geven (zogeheten sono-procedure).
6.3. Toezicht gedurende de uitvoering van het project
Kwalitatief toezicht op de uitvoering van het project is essentieel. Toezicht houdt
in dit verband in: toezicht op de uitvoering, kwaliteitscontrole op de uitvoering
en voortgangscontrole op de uitvoering van het project, inclusief daarin gestelde
milieu en sociale vereisten. De ontvangende overheid dient er daarom op toe te zien
dat er kwalitatief toezicht op de uitvoering van het project plaatsvindt. Toezicht
vindt bij voorkeur plaats door een onafhankelijke derde partij.
6.4. Eindverantwoording
De ontvangende overheid is verplicht binnen zes maanden na voltooiing van de werkzaamheden
zoals vastgelegd in het schenkingsarrangement in het kader van het project bij Invest
een eindverantwoording in te dienen waaruit inhoudelijk en financieel een goed beeld
van de gehele projectuitvoering kan worden gevormd.
Paragraaf 7. – Co-financiering
In het schenkingsarrangement kunnen afspraken worden gemaakt over samenwerking en
cofinanciering met multilaterale ontwikkelingsbanken.
Paragraaf 8. – Verantwoordelijkheid
De ontvangende overheid is verantwoordelijk voor de uitvoering van het project.
Invest keurt geen activiteiten of documenten goed, maar geeft slechts in voorkomende
gevallen, zoals in relatie tot inkoop (zie paragraaf 6.2) een verklaring van geen
bezwaar af. Acceptatie door Invest van activiteiten en documenten met betrekking tot
het project door middel van een dergelijke verklaring heeft slechts een betekenis
in relatie tot de verstrekking van de schenking.
De Minister draagt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid tegenover een derde
partij voor projecten of activiteiten die zijn uitgevoerd voortvloeiend uit een schenkingsarrangement.
Paragraaf 9. – Monitoring en evaluatie
Ten behoeve van het monitoren en evalueren van de werking van de beleidsregels en
de bereikte resultaten en doelstellingen zal Invest de daartoe benodigde gegevens
bij de ontvangende overheid op kunnen vragen. Deze kunnen worden openbaar gemaakt
in het kader van de rapportage door Nederland aan de IATI (International Aid Transparency
Initiative). Een daartoe strekkende verplichting zal in het schenkingsarrangement
worden vastgelegd.
Paragraaf 10. – Notificatie
De ontvangende overheid dient haar volledige medewerking te verlenen aan de notificatieverplichtingen
bij de OESO die rusten op de Minister en tijdig alle daartoe benodigde informatie
aan Invest te verschaffen. Dit houdt tevens in dat de ontvangende overheid c.q. het
bevoegd gezag dezelfde verplichting ook oplegt aan de door haar in te schakelen opdrachtnemers,
aannemers en andere contractueel bij het project betrokken private partijen. Dit wordt
vastgelegd in het schenkingsarrangement.
Paragraaf 11. – Geschillen
In het schenkingsarrangement worden afspraken opgenomen over beslechting van eventuele
geschillen. Indien enig geschil ontstaat tussen enerzijds de Minister en anderzijds
de ontvangende overheid over de interpretatie, toepassing of implementatie van het
Schenkingsarrangement dat niet in der minne kan worden opgelost, kan elk der participanten
de andere participant uitnodigen tot beslechting van het geschil onder de ‘Permanent
Court of Arbitration Optional Conciliation Rules’, zoals die gelden ten tijde van
de datum van het aangaan van het betreffende Schenkingsarrangement. Het aantal bemiddelaars
wordt bepaald op een (1).
Paragraaf 12. – Rangorde der documenten
Indien in deze beleidsregels wordt verwezen naar documenten waarin internationale
beleidsafspraken zijn vastgelegd, waarvan na de inwerkingtreding van deze faciliteit
één of meer nieuwere versies zijn vastgesteld, is in beginsel voor DRIVE steeds de
meest recente versie van toepassing, voor zover deze ook door de Minister is geaccordeerd.
In geval van strijdigheid tussen de op een schenking van toepassing zijnde documenten
prevaleert het document in de volgende rangorde:
-
a. Schenkingsarrangement
-
b. Beleidsregels DRIVE, de Nederlandse tekst
-
c. Beleidsregels DRIVE, de niet-Nederlandse tekst
-
d. Documenten zoals in de zin van de eerste alinea van deze paragraaf
Bijlage 1. – Landenlijst DRIVE:
Algerije
Angola
Bangladesh
Benin
Burkina Faso
Burundi
Colombia
Democratische Republiek Congo
Egypte
Ethiopië
Ghana
India
Indonesië
Irak
Ivoorkust
Jordanië
Kenia
Libanon
Libië
Mali
Marokko
Moldavië
Mozambique
Niger
Nigeria
Oeganda
Oekraïne
Palestijnse Gebieden
Rwanda
Senegal
Soedan
Somalië
Suriname
Tanzania
Tsjaad
Tunesië
Vietnam
Zimbabwe
Zuid-Afrika
Zuid-Soedan
