Specifiek interventiebeleid NVWA Fytosanitaire wetgeving

In aanvulling op de definities en begrippen uit het AIB gelden de volgende definities:

• De keuringsdiensten: de Stichting Kwaliteits-Controle-Bureau, de Stichting Bloembollenkeuringsdienst, de Stichting Nederlandse Algemene Kwaliteitsdienst Tuinbouw en/of de Stichting Nederlandse Algemene Keuringsdienst.

• Quarantaineorganisme: plaagorganisme als gedefinieerd in artikel 4 van Verordening (EU) 2016/2031.

• Regulated Non-Quarantine Pest (RNQP): organisme als gedefinieerd in artikel 36 van Verordening (EU) 2016/2031.

• Quarantainewaardig organisme: plaagorganisme waarvoor de Europese Commissie of de lidstaat waarbinnen het organisme is aangetroffen van oordeel is dat het organisme mogelijk voldoet aan de voorwaarden voor opneming in de lijst van EU-quarantaineorganismen (artikel 29 en 30 van Verordening (EU) 2016/2031).

Schadelijk organisme

Schadelijke organismen kunnen in drie categorieën worden ingedeeld met een afnemende ernst van het mogelijke fytosanitaire risico:

• • EU-quarantaineorganismen of quarantainewaardige organismen.

• • RNQP’s-Regulated Non-Quarantine Pests

• • Nationaal gereguleerde schadelijke organismen in kader van de zgn. teeltvoorschriften.

Inspectie

Elke vorm van controle om na te gaan of de wet- en regelgeving op fytosanitair gebied wordt nageleefd. De inspecteur kan als dit de efficiency van de uit te voeren inspectie ten goede komt er voor kiezen om deze van te voren aan te kondigen. Dit laat onverlet dat de inspecteur ook zonder aankondiging een inspectie kan uitvoeren.

Herinspectie

Een inspectie (op afstand) die volgt op een eerder ingestelde, mogelijk door een keuringsdienst uitgevoerde inspectie, waarbij een overtreding van fytosanitaire regelgeving is geconstateerd en naar aanleiding waarvan het noodzakelijk wordt geacht om na de tijdens de eerdere inspectie aangegeven termijn na te gaan of afdoende corrigerende maatregelen zijn genomen om de overtreding op te heffen en nieuwe overtredingen te voorkomen. Een herinspectie is retribueerbaar. (Art. 79-82 EU 2017/625)

Erkenning

Op basis van een bedrijfsinspectie afgegeven faciliteit die een bedrijf in staat stelt logistieke handelingen te verrichten, te vergemakkelijken of markten te betreden. De erkenning kan zijn op basis van wetgeving (Quarantainestation en (import)inspectiecentrum), Gesloten Faciliteit (ontsnappen van Q-materiaal is onmogelijk), een directe overeenkomst met NVWA (voorraad aanhouden van voorbedrukte fytosanitaire certificaten) of gepubliceerde voorwaarden en plaatsing van het bedrijf in een register onder beheer van de NVWA of Keuringsdienst (vernietigingslocatie, exportprogramma/exportprotocol, exportinspectielocatie, voorraadinspectielocatie). Een erkenning kan daarmee slaan op elke vorm van autorisatie, registratie of vergunning die is afgegeven voor het vergemakkelijken of mogelijk maken voor het voldoen aan fytosanitaire vereisten bij export, import, plantaardige productie of het verwerken van product waar fytosanitaire verplichtingen op van toepassing zijn.

Fytosanitaire garanties

Garanties die afgegeven worden door de bevoegde autoriteit c.q. NPPO. Deze garanties worden afgegeven middels het fytosanitair (export)certificaat, het plantenpaspoort en middels registers en erkenningsprotocollen voor export op specifieke derde landen (zo genaamde ‘exportprotocollen’).

Op het fytosanitaire werkterrein en daarmee samenhangende activiteiten gelden zowel Europese als nationale regels en de verplichtingen voortkomend uit het IPPC (International Plant Protection Convention). De belangrijkste wettelijke bepalingen die van belang zijn voor dit specifiek interventiebeleid zijn neergelegd in:

Europese wettelijke basis

• • Verordening (EU) 2016/2031 van het Europees parlement en de Raad van 26 oktober 2016, betreffende beschermende maatregelen tegen plaagorganismen bij planten (PHR) en daarop gebaseerde gedelegeerde- en uitvoeringshandelingen;

• • Verordening (EU) 2017/625 van het Europees parlement en de Raad van 15 maart 2017, betreffende officiële controles en andere officiële activiteiten die worden uitgevoerd om de toepassing van de levensmiddelen- en diervoederwetgeving en van de voorschriften inzake diergezondheid, dierenwelzijn, plantgezondheid en gewasbeschermingsmiddelen te waarborgen. (Officiële Controle verordening, OCR) en daarop gebaseerde gedelegeerde- en uitvoeringshandelingen;

Nationale wettelijke basis

• • Plantgezondheidswet (Pgw);

• • Besluit plantgezondheid;

• • Regeling plantgezondheid;

• • Regeling houdende tijdelijke maatregelen Plantenziektenwet

• • Regeling fytosanitaire uitvoeringsbesluiten;

• • Regeling tarieven Plantgezondheidswet;

• • Besluit mandaat, volmacht en machtiging LNV 2019 (Mandaatbesluit);

• • Besluit mandaat, volmacht en machtiging keuringsdiensten 2020;

• • Besluit aanwijzing toezichthouders Plantgezondheidswet.

Het fytosanitaire toezicht wordt voor een gedeelte uitgevoerd door de keuringsdiensten. Het fytosanitaire toezicht kan onderdeel zijn van een inspectie, waarin ook toezicht wordt uitgevoerd op de communautaire verkeersrichtlijnen voor plantaardig uitgangsmateriaal en de Nederlandse Landbouwkwaliteitswet en Zaaizaad- en plantgoedwet 2005 (kwaliteitswetgeving).

(Medewerkers van) de keuringsdiensten kunnen namens de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en op onderdelen vanuit de eigen bevoegde autoriteitsrol toezichthoudende taken uitvoeren. Hierop is dit interventiebeleid van toepassing.

In sommige situaties is er sprake van overtreding m.b.t. zowel de fytosanitaire wetgeving als kwaliteitswetgeving. De NVWA (team Expertise fytosanitair) en de betrokken keuringsdienst stemmen de aanpak van het onderzoek en de interventie(s) dan met elkaar af. Het uitgangspunt is dat een overtreding maar door één punitieve sanctie wordt bestraft (bijv. bestuurlijke boete of tuchtrecht).

Overtredingen worden ingedeeld naar de klassen zoals gedefinieerd in het AIB.

In aanvulling op het AIB kent deze specifieke uitwerking op het fytosanitaire terrein een verbijzondering voor de (mogelijke) gevolgen van een overtreding op het risico van het introduceren en verspreiden van schadelijke organismen.

EU-quarantaineorganismen mogen niet worden binnengebracht op, in het verkeer zijn binnen, of gehouden, vermeerderd of vrijgelaten worden op het grondgebied van de Unie (artikel 5 PHR). Het enkele aantreffen van een EU-quarantaineorganisme wordt in dit interventiebeleid niet aangemerkt als overtreding, tenzij het aantreffen als verwijtbaar wordt beoordeeld. Hetzelfde geldt voor niet-verwijtbaar verkeerd gebruik van plantenpaspoorten en exportcertificaten, indien een besmetting na het in het verkeer brengen of export van een partij wordt vastgesteld.

Indien een besmetting veroorzaakt wordt door het overtreden van een wettelijk gedragsvoorschrift, geldt de aangetoonde besmetting als een verzwarende omstandigheid bij het vaststellen van de interventie.

Ten algemene zijn overtredingen van administratieve bepalingen een vorm van systeemondermijning. Administratieve verplichtingen zijn een belangrijke voorwaarde om te kunnen beoordelen of aan fytosanitaire verplichtingen voldaan wordt.

Op basis van deze beoordeling en het AIB heeft de indeling in klasse plaatsgevonden. Daarbij zijn de volgende overwegingen meegenomen:

• • Er is sprake van een klasse D overtreding wanneer (het gevolg van) het feit eenvoudig en snel kan worden hersteld, en de fytosanitaire risico’s nihil zijn. Er is sprake van een gering (risico op) gevaar voor plantgezondheid.

• • Er is sprake van een klasse C overtreding wanneer er weliswaar geen sprake is van een overtreding in klasse B, maar de handeling of gedraging dusdanig ongewenst is dat herhaling van de overtreding moet worden voorkomen. Dit is m.n. het geval als er sprake is van (risico op) imagoschade voor Nederland als exportpartner of onzorgvuldig omgaan met fytosanitaire voorzorgsmaatregelen (dus een (risico) op gevaar voor plantgezondheid).

• • Er is sprake van een klasse B overtreding wanneer er sprake is van (risico op) ernstig gevaar voor de plantgezondheid door introductie van, of niet effectieve bestrijding van, een reeds geïntroduceerd quarantaineorganisme of ondermijning van het fytosanitaire toezicht systeem in Nederland.

Voor de klasse D overtredingen geldt dat na een derde constatering van een overtreding van klasse D wordt overgegaan naar de interventie die volgt op de constatering van een klasse C overtreding. Dat betekent dat een schriftelijke waarschuwing dient te volgen.

Afwijken van de in dit document voorgeschreven interventie is alleen mogelijk in overleg met, en na akkoord van, het afdelingshoofd. De onderbouwing van de reden om af te wijken wordt vastgelegd.

In Bijlage 1 zijn de bepalingen van de geldende wetgeving ingedeeld in een overtredingsklasse met bijbehorende interventie(s).

Het fytosanitaire handhavingsbeleid is gericht op het vergroten van het fytosanitair bewustzijn: wetsovertreding leidt tot een risico op het uitbreken of verder verspreiden van quarantaineorganismen, met mogelijke consequenties voor de natuur, de landbouw en de handel.

Sanctionerende interventie

Overtredingen van de fytosanitaire wet- en regelgeving worden doorgaans bestuurlijk beboet. Indien de ernst van de overtreding of de omstandigheden waaronder deze is begaan daartoe aanleiding geven, legt de NVWA deze aan het Openbaar Ministerie (OM) voor. Dit volgt uit artikel 26, tweede lid, van de Plantgezondheidswet. Het OM beslist of het overgaat tot strafrechtelijke afdoening. Strafrechtelijke afdoening is niet voorbehouden aan een vooraf aan te geven overtreding van een bepaald voorschrift, maar kan in beginsel bij alle overtredingen van de bij of krachtens de Plantgezondheidswet gestelde voorschriften noodzakelijk zijn.

De kolommen ‘interventies’ en ‘follow-up na overtreding; interventies bij herhaalde overtreding’ in de bijlage van dit document vermelden uitsluitend de bestuurlijke boete als sanctionerende interventie die doorgaans wordt toegepast. Dit laat onverlet dat, als een overtreding zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk kan worden afgedaan, op grond van de specifieke feiten en omstandigheden kan worden besloten om in plaats van een bestuurlijke boete een proces-verbaal op te maken ten behoeve van strafrechtelijke afdoening. Op voorhand is niet in de bijlage van dit document voor alle gevallen aan te geven wanneer wordt overgegaan tot een strafrechtelijke sanctionerende interventie. Daarom vormt deze paragraaf een aanvulling op bovengenoemde kolommen in de bijlage.

In alle gevallen geldt overigens dat een strafrechtelijke sanctionerende interventie (een proces-verbaal) te allen tijde kan worden gecombineerd met een bestuursrechtelijke corrigerende interventie (een herstelmaatregel).

Corrigerende interventie

Corrigerende interventies kunnen naast of in plaats van sanctionerende interventies worden ingezet.

De fytosanitaire wet- en regelgeving kent diverse eisen aan het gedrag van bedrijven en burgers met als doel het voorkomen van introductie of ongeziene) verspreiding van schadelijke organismen en/of het kunnen uitvoeren van inspecties. Een aantal gedragsbepalingen geldt doorlopend, andere worden door middel van een beschikking opgelegd (bestrijdingsmaatregel) na het aantreffen van een schadelijk organisme.

Bij vaststelling van het niet naleven van dergelijke normen volgt gangbaar een sanctionerende interventie, aangevuld met een corrigerende maatregelen als dit mogelijk en nodig is. Dat kan nuttig zijn zodra blijkt dat sanctionerende interventies (alleen) onvoldoende leiden tot naleving van de regelgeving. Voor welke corrigerende interventie gekozen wordt verschilt van geval tot geval.

Het fytosanitaire bestel kent meerdere regelingen, waarbij bedrijven fytosanitair risicovolle activiteiten of fytosanitaire preventiemaatregelen uitvoeren op basis van een erkenning, autorisatie, registratie, vergunning of andere vorm van officiële toestemming. Bij overtreding volgt waar mogelijk een herstelmaatregel i.r.t. de geldende voorwaarden en een overtreding kan leiden tot opschorten of intrekken van een erkenning of vergunning.

Specifieke corrigerende interventie

Als een of meer overtredingen worden geconstateerd die in ernst, aantal en tijdsbestek een corrigerende interventie rechtvaardigen wordt met een specifieke corrigerende interventie in het bedrijfsproces ingegrepen. Dit ingrijpen kan betrekking hebben op a. beëindiging van een overtreding of b. voorkoming van nieuwe overtredingen.

Aan een specifieke corrigerende interventie kan een last onder dwangsom of last onder bestuursdwang worden verbonden. Als opnieuw overtredingen worden geconstateerd wordt opnieuw een corrigerende interventie ingezet als ernst, aantal en tijdsbestek van de overtreding(en) dit rechtvaardigt. Zo nodig met ingrijpender maatregelen of een hogere dwangsom.

Generieke corrigerende interventie

Mocht de overtreder ondanks een of meer specifieke corrigerende interventies nieuwe overtredingen blijven begaan die in ernst, aantal en tijdsbestek ingrijpen rechtvaardigen, dan kan worden overgegaan tot een generieke corrigerende interventie, zoals bijvoorbeeld het schorsen of intrekken van een erkenning. Hiertoe kan ook meteen worden overgegaan als er weliswaar nog geen (herhaalde) specifieke corrigerende interventie is opgelegd, maar er op voorhand aanwijzingen zijn dat deze onvoldoende tot naleving zullen leiden. Bij het bepalen van nut en noodzaak van een generieke interventie wordt integraal bekeken in hoeverre de overtreder, afgezien van de fytosanitaire wetgeving, ook andere wettelijke eisen naleeft waarop de NVWA toezicht houdt.

Herhaalde overtreding

Er is sprake van een herhaalde overtreding wanneer tijdens een (her)inspectie opnieuw dezelfde overtreding van de fytosanitaire regelgeving wordt vastgesteld, waarvoor tegen de overtreder in de daaraan voorafgaande periode van drie jaar reeds een interventie werd toegepast.

Herinspectie

Na het constateren van een overtreding klasse B of C kan een extra inspectie worden uitgevoerd om na te gaan of gemaakte afspraken over het opheffen van de overtreding zijn nagekomen.

Stapeling

Tijdens een inspectie kunnen overtredingen van verschillende wettelijke voorschriften en van verschillende overtredingsklassen worden vastgesteld. Voor het handelen in dergelijke situaties zie 2.3 van het AIB. Ten aanzien van het stapelen van overtredingen geldt, bij het opleggen van de bestuurlijke boete, dat er wordt uitgegaan van maximaal 5 overtredingen per overtreder, per controlemoment.

Verscherpt toezicht

Als bij meerdere opeenvolgende (her)inspecties blijkt dat overtredingen zich blijven voordoen, kan de NVWA besluiten verscherpt toezicht in te stellen. Dit wordt aan de overtreder medegedeeld. Verscherpt toezicht houdt in dat de NVWA vaker inspecteert en, indien zij overtredingen constateert, naast een sanctionerende interventie ook corrigerende interventies kan opleggen die passend zijn om de geconstateerde overtreding(en) te beëindigen of herhaling ervan te voorkomen. Per overtreder wordt een maatwerkaanpak opgesteld. Na afloop van een van tevoren vastgestelde periode wordt geëvalueerd of voortzetting van het verscherpt toezicht wenselijk is. Ook dit wordt gecommuniceerd met de overtreder.

Op internet worden op handelssites (digitale platforms) geregeld advertenties geplaatst met verboden content. De NVWA kan in die gevallen op basis van de Algemene wet bestuursrecht bij zowel de aanbieder als de beheerder van de handelssite gegevens vorderen. Beheerders van handelssites kunnen de NVWA alternatieven bieden om te interveniëren, zoals het verwijderen van advertenties. In dergelijke gevallen kan de NVWA volstaan met nalevingshulp aan de aanbieder bijvoorbeeld vlak nadat de advertentie is verwijderd. Is er sprake van herhaling dan kunnen alsnog gegevens worden gevorderd en kan worden opgeschaald in de handhaving.

Deze beleidsregel wordt aangehaald als ‘Specifiek interventiebeleid NVWA Fytosanitaire wetgeving’.

De bijlage van dit spec is te vinden op de internetpagina van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (www.nvwa.nl/interventiebeleid).

Deze beleidsregel treedt in werking met ingang van 1 augustus 2021.

Bijlage 1: Tabel Specifiek interventiebeleid fyto (SPEC 04 FYTO)

Deze beleidsregel wordt in de Staatscourant geplaatst.